در سال های اخیر، با رشد چشمگیر صنعت خودروهای برقی در جهان و ورود تدریجی آن ها به بازار ایران، موضوع شارژ این خودروها به یکی از دغدغه های اصلی خریداران تبدیل شده است. بسیاری از افراد هنگام انتخاب سیستم شارژ با دو اصطلاح مهم یعنی شارژر AC و شارژر DC روبرو می شوند. در نگاه اول شاید تفاوت شارژر AC و DC برای خودروهای برقی فقط در نام آن ها باشد، اما در واقع این دو نوع شارژر ساختار، عملکرد و کاربرد کاملاً متفاوتی دارند.

درک درست از این تفاوت ها به شما کمک می کند تا هنگام خرید یا نصب شارژر خانگی بهترین تصمیم را بگیرید و از عمر طولانی تر باتری و صرفه جویی در هزینه برق اطمینان حاصل کنید. در این مقاله با زبانی ساده اما علمی، به بررسی تفاوت شارژرهای AC و DC، نحوه عملکرد هرکدام، هزینه نصب در ایران و در نهایت انتخاب مناسب ترین نوع شارژر ماشین برقی برای استفاده خانگی می پردازیم.

شارژر AC چیست و چگونه کار می کند؟

شارژر AC یا همان «شارژر جریان متناوب» متداول ترین نوع شارژ برای خودروهای برقی در سراسر جهان است. در این روش، برق متناوبی که از شبکه شهری تأمین می شود، مستقیماً وارد خودرو نمی شود بلکه ابتدا به وسیله شارژر خودرو یا مبدل داخلی (On-board Charger) به برق مستقیم (DC) تبدیل می گردد تا باتری بتواند آن را ذخیره کند. در واقع، شارژر AC نقش یک تأمین کننده انرژی پایدار را ایفا می کند و خود خودرو وظیفه تبدیل آن را بر عهده دارد.

سرعت شارژ در این نوع سیستم معمولاً بین 3 تا 22 کیلووات متغیر است و بسته به توان منبع برق و ظرفیت شارژر داخلی خودرو، فرآیند شارژ ممکن است بین 4 تا 10 ساعت زمان ببرد. به همین دلیل است که بسیاری از خودروسازان این نوع شارژر را برای استفاده خانگی یا محل کار پیشنهاد می کنند، زیرا گرچه زمان شارژ بیشتر است، اما فشار زیادی به باتری وارد نمی شود و از دید فنی، سلامت بلندمدت آن بهتر حفظ می شود.

شارژرهای AC اغلب به صورت دیواری (Wallbox) یا قابل حمل تولید می شوند و نصب آن ها در منازل، پارکینگ ها و مراکز عمومی نسبتاً آسان و کم هزینه است. در کشورهای اروپایی و حتی برخی شهرهای ایران، مدل های 7 تا 11 کیلووات این شارژرها بیشترین کاربرد را دارند.

شارژر DC چیست؟

در مقابل، شارژر DC یا «جریان مستقیم» نسل پیشرفته تر شارژرهای خودرو برقی است که مستقیماً برق DC را به باتری می فرستد. در این نوع، عمل تبدیل برق از AC به DC درون خود شارژر انجام می شود، نه در خودرو؛ به همین دلیل سرعت شارژ بسیار بالاتر است.

شارژرهای DC معمولاً در توان های بالا بین 50 تا 350 کیلووات کار می کنند و می توانند در مدت تنها 20 تا 40 دقیقه باتری یک خودروی برقی را تا 80 درصد شارژ کنند.  این ویژگی، آن ها را برای ایستگاه های شارژ سریع (Fast Charging Stations) و مسیرهای بین شهری ایده آل کرده است.
اما باید توجه داشت که این سرعت بالا بهایی مانند گرمای زیاد، فشار لحظه ای بر سلول های باتری و هزینه نصب بالا دارد.

از آنجا که این شارژرها نیاز به کابل های ضخیم تر، سیستم خنک کننده و برق سه فاز پرقدرت دارند، نصب آن ها در خانه های معمولی عملاً ممکن نیست یا هزینه ای بسیار بالا دارد. با این حال، برای خودروهای تجاری، تاکسی های برقی یا ناوگان حمل ونقل شهری، شارژر DC گزینه ای کارآمد محسوب می شود.

در واقع، اگر بخواهیم با نگاهی تخصصی به تفاوت شارژر AC و DC برای خودروهای برقی نگاه کنیم، باید گفت که شارژر DC بیشتر برای سرعت و کاربری عمومی ساخته شده، در حالی که شارژر AC برای دوام، ایمنی و استفاده روزمره در محیط های کوچک تر مناسب تر است.

جدول مقایسه شارژر AC و DC (از نظر سرعت، قیمت، نصب، عمر باتری، مصرف برق)

کدام شارژر برای خانه بهتر است؟

اگر هدف شما شارژ روزانه و شبانه خودرو برقی در خانه است، بدون شک شارژر AC گزینه مناسب تری است. در شرایطی که بیشتر خودروهای برقی طوری طراحی شده اند که بتوانند شبانه به آرامی شارژ شوند، استفاده از شارژر DC در خانه نه تنها توجیه اقتصادی ندارد بلکه از نظر فنی نیز ضرورتی ندارد.

مزیت بزرگ شارژر AC برای مصرف خانگی، سازگاری کامل با برق شهری ایران است. به راحتی می توان آن را در پارکینگ نصب کرد و در طول شب خودرو را شارژ نمود. این روش باعث می شود باتری به صورت تدریجی شارژ شود و از افزایش دمای ناگهانی سلول ها جلوگیری گردد.

همچنین شارژر AC مصرف برق یکنواخت تری دارد و به دلیل توان پایین تر، در قبض برق تأثیر قابل توجهی ایجاد نمی کند. بنابراین از نظر اقتصادی و ایمنی، شارژر AC بهترین گزینه برای کاربران خانگی است.

آیا برق خانگی ایران از نصب شارژر AC پشتیبانی می کند؟

یکی از سوالات رایج خریداران خودروهای برقی در ایران این است که آیا شبکه برق خانگی کشور توان تأمین شارژر AC را دارد یا خیر. پاسخ این سؤال تا حد زیادی مثبت است، البته به شرطی که از مدل های مناسب و استاندارد استفاده شود.
برق خانگی در ایران عمدتاً تک فاز ۲۲۰ ولت است که برای شارژرهای AC با توان ۳ تا ۷ کیلووات کاملاً کافی است.

بسیاری از شارژرهای دیواری امروزی به گونه ای طراحی شده اند که بتوانند با برق تک فاز هم کار کنند و نیازی به تغییر سیستم برق یا نصب ترانس خاصی نیست. در مناطقی که برق سه فاز در دسترس باشد، می توان از شارژرهای ۱۱ یا ۲۲ کیلووات نیز بهره گرفت که سرعت شارژ را تا دو برابر افزایش می دهد. نکته مهم این است که کابل کشی و فیوز مناسب انتخاب شود تا از خطر افزایش دما یا قطعی برق جلوگیری گردد.

به طور کلی، در شرایط فعلی برق ایران، شارژر AC بهترین انتخاب از نظر پشتیبانی فنی و ایمنی است و برخلاف شارژر DC، نیازی به زیرساخت سنگین ندارد.

هزینه نصب هر نوع شارژر در ایران

هزینه نصب شارژر خودرو برقی در ایران به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله نوع شارژر (AC یا DC)، برند دستگاه، شرایط برق ساختمان و نوع خودرو. با این حال، بررسی بازار فعلی نشان می دهد که میانگین قیمت شارژر AC خانگی در سال ۱۴۰۴ بین ۳۰ تا ۷۰ میلیون تومان است. این هزینه شامل خود دستگاه، کابل اتصال، پایه نصب و سیم کشی می شود.

در مقابل، شارژر DC با توان های ۵۰ کیلووات به بالا قیمتی بین ۲۵۰ تا ۸۰۰ میلیون تومان دارد و علاوه بر آن، هزینه نصب تخصصی، تهویه و مجوز اتصال به شبکه نیز باید پرداخت شود. برای بسیاری از کاربران خانگی چنین هزینه ای منطقی نیست و تنها شرکت ها یا ایستگاه های خدماتی از آن استفاده می کنند.

هزینه برق مصرفی نیز در شارژر AC کمتر است، زیرا فرآیند شارژ آهسته تر بوده و با تعرفه برق خانگی محاسبه می شود. در حالی که شارژر DC معمولاً در تعرفه های صنعتی و تجاری قرار می گیرد و نرخ برق بالاتری دارد. در نتیجه، اگر به دنبال گزینه ای اقتصادی، ایمن و سازگار با برق خانگی ایران هستید، شارژر AC بهترین انتخاب است.

اما اگر کسب وکاری در حوزه شارژ عمومی خودروها دارید، سرمایه گذاری روی شارژر DC می تواند در بلندمدت بازده مالی قابل توجهی داشته باشد.

سخن نهایی

تفاوت شارژر AC و DC برای خودروهای برقی فقط در سرعت شارژ خلاصه نمی شود، بلکه به نوع کاربرد، هزینه، ایمنی و حتی سلامت باتری مرتبط است. اگر شما مالک یک خودروی برقی شخصی هستید و قصد دارید در خانه یا محل کار آن را شارژ کنید، شارژر AC انتخابی هوشمندانه تر و مقرون به صرفه تر خواهد بود. این نوع شارژر با برق شهری ایران سازگار است، فشار کمی به باتری وارد می کند و هزینه نصب آن قابل قبول است.

در مقابل، شارژر DC برای کسانی مناسب است که نیاز به شارژ سریع در مدت کوتاه دارند، مانند تاکسی های برقی، ناوگان های خدماتی یا ایستگاه های عمومی بین شهری. البته باید در نظر داشت که سرعت بالا ممکن است در طولانی مدت کمی از عمر باتری بکاهد و به دلیل هزینه بالای تجهیزات، برای استفاده خانگی چندان منطقی نیست.

سوالات متداول

۱. آیا می توان شارژر DC را در منزل نصب کرد؟
از نظر فنی ممکن است، اما در عمل این کار به دلیل نیاز به برق سه فاز پرقدرت، هزینه بالا و مجوزهای خاص، برای منازل عادی توصیه نمی شود. نصب شارژر DC معمولاً برای ایستگاه های تجاری و بین شهری انجام می شود.

۲. آیا شارژر AC به باتری خودرو آسیب می زند؟
خیر، برعکس. شارژر AC به دلیل جریان یکنواخت و آهسته، فشار کمتری به سلول های باتری وارد می کند و در نتیجه عمر مفید آن را افزایش می دهد. بسیاری از خودروسازان، شارژ خانگی با شارژر AC را بهترین روش برای نگهداری باتری می دانند.

۳. اگر برق خانه من تک فاز است، آیا باز هم می توانم از شارژر AC استفاده کنم؟
بله. بیشتر مدل های جدید شارژر AC با برق تک فاز ۲۲۰ ولت سازگارند. تنها کافی است کابل و فیوز مناسب نصب شود تا از ایمنی کامل اطمینان حاصل گردد.

۴. آیا تفاوت شارژر AC و DC برای خودروهای برقی روی هزینه برق تأثیر دارد؟
بله، چون شارژر DC برق بیشتری را در زمان کمتر مصرف می کند، هزینه برق آن بیشتر است. در حالی که شارژر AC مصرف تدریجی دارد و برای مصارف خانگی مقرون به صرفه تر است.